تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟

بازار ثانویه

بازار ثانویه، محل داد و ستد اوراق منتشر شده در بازار اولیه است و حجم معاملات در این بازار، نسبت به بازارهای اولیه بسیار بیشتر است. در این بازار تغییرات قیمت‌ها شکل می‌گیرد و اوراق بهادار، بارها و بارها در آن داد و ستد می‌شود. نمونه‌ای از بازار ثان در اقتصادهای توسعه یافته برای سایر انواع اوراق بهادار نیز بازار ثانویه‌ای موجود است، برای مثال وقتی‌که صندوق های سرمایه گذاری، بانک های سرمایه گذاری یا نهادهای بزرگ پولی و مالی وام های کلانی از وام دهندگان بزرگ خریداری می‌کنند. در هر معامله ای که در بازارهای ثانویه انجام می‌شود، پول نقد به جای اینکه مستقیم به حساب یک شرکت یا نهاد برود، به جیب سرمایه گذاران ریخته خواهد شد.

بازار ثانویه درمورد کالا های رسانه ای نیز به کار می رود که برای فروش دوباره کالاهای رسانه است .بازار ثانویه می توانند داخلی هم باشد ؛ مثل زمانی که یک شرکت وابسته ی محلی سریال های قبلاً پخش شده را دوباره در ایستگاه خود نمایش بدهد ؛ یا بازار ثانویه می توانند بین المللی باشد، مثل وقتی که استودیو ها سریال ها را به شبکه هایی در کشور دیگر می فروشند .ویه، بورس اوراق بهادار تهران است. تفاوت آن با بازار اولیه در این است که در بازار اولیه، سهام مستقیماً به سرمایه‌گذار فروخته می‌شود. [۱]

محتویات

بازار ثانویه چیست؟

بازار ثانویه مکانیزمی کاربردی را به وجود می‌آورد تا بعد از اینکه در مرحله پذیره نویسی، اوراق بهادار در بازار اولیه به فروش رسیدند، سرمایه گذاران بتوانند آنها را دوباره خرید و فروش کنند.

بازارهای اولیه بدون وجود بازارهای ثانویه نمی‌توانند به خوبی فعالیت کنند. اگر یک سرمایه گذار پس از آنکه اوراق بهاداری را خریداری کرد، تمایل نداشته باشد آن را تا موعد سررسید نگهداری کند باید بتواند به راحتی و با کمترین هزینه اوراق خود را بفروشد.

وجود بازارهای ثانویه فعال این اطمینان را برای خریداران اوراق بهادار فراهم می‌سازند تا آنها بتوانند در هر زمانی که بخواهند اوراق بهادار خود را در این بازارها بفروشند. البته چنین فروشی می‌تواند با زیان نیز همراه باشد. اما گاهی زیان بهتر از آن است که سرمایه گذار اصلا نتواند اوراق بهادار خود را بفروشد. [۲]

ویژگی بازار ثانویه

• ·هزینه معامله کمتر به دلیل حجم بالای معامله‌ها
• برای سرمایه گذاران نقدینگی به همراه می‌آورد. هر فروشنده‌ای که نیاز به پول نقد داشته باشد، می‌تواند به دلیل حضور تعداد زیادی از خریداران در این بازار، اوراق بهادار خود را به راحتی به فروش برساند.
• در بازار ثانویه، هرگونه اخبار یا اطلاعات جدید در رابطه با شرکت به سرعت در قیمت سهام آن منعکس می‌شود.
• عرضه و تقاضای موجود در اقتصاد به کشف قیمت در این بازار کمک می‌کند.
• جایگزینی برای پس انداز است.
• بازارهای ثانویه با مقررات سنگینی از جانب دولت روبرو هستند. چون منبع اصلی شکل گیری سرمایه و نقدینگی برای شرکت‌ها و سرمایه گذاران به حساب می‌آیند و این مقررات در سطح بالا، ایمنی پول سرمایه گذاران را تضمین می‌کند. [۳]

قیمت گذاری در بازار ثانویه چگونه صورت می‌گیرد؟

در بازار اولیه، قیمت اوراق بهادار از قبل و براساس قیمت اسمی تعیین می‌شود. اما در بازار ثانویه قیمت اوراق براساس میزان عرضه و تقاضای آن مشخص می‌شود. به عنوان مثال، اگر بیشتر سرمایه گذاران معتقد باشند که سهامی در آینده روند خوبی دارد، تقاضا برای آن افزایش می‌یابد و به همین ترتیب، قیمت آن بالا می‌رود. به دنبال آن اگر سرمایه گذاران احساس کنند که سهامی ارزش خود را از دست خواهد داد، برای فروش آن اقدام می‌کنند و در نتیجه قیمت سهام افت پیدا خواهد کرد. [۴]

تفاوت بازار اولیه و بازار ثانویه

شرکت‌ها پس از پذیره نویسی در بازار اولیه می‌توانند سهام خود را به فروش بگذارند اما پس از آن دیگر سهامشان در بازار ثانویه (بورس اوراق بهادار) مورد معامله قرار خواهد گرفت، در بازار اولیه، درآمد حاصل از فروش سهام به شرکت منتشر کننده اوراق تعلق می‌گیرد. اما در بازار ثانویه، این درآمدها متعلق به سرمایه گذاری است که اوراق را می‌فروشد.

معمولا سرمایه گذاران خرد در بازار اولیه اوراق بهادار را خریداری نمی‌کنند. چون شرکت صادرکننده، اوراق خود را به صورت عمده به فروش می‌گذارد و خرید آن نیازمند سرمایه بزرگی است. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران می‌توانند هر تعداد سهام مورد نظر خود را خریداری کنند.

در بازار اولیه فروش اوراق از طریق بانک سرمایه گذاری انجام می شود اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران از طریق کارگزار، معاملات خود را انجام می دهند.

در بازار اولیه، سرمایه گذاران سهام را به طور مستقیم از خود شرکت خریداری می‌کنند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران، سهام و سایر اوراق بهادار را از سایر سرمایه گذاران خریداری می‌کنند.

در بازار اولیه، شرکت‌ها برای اولین بار سهام خود را از طریق عرضه عمومی می‌فروشند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران سهامی که قبلا معامله شده است را از طریق بورس اوراق بهادار خریداری می‌کنند.

در بازار اولیه، سهام به قیمت اسمی به فروش می‌رسد و معمولا دچار نوسان نمی‌شود. اما در بازار ثانویه قیمت سهام به طور روزانه در نوسان است. [۵]

اهميت بازار ثانويه

این بازار، شاخصی مناسب برای مشخص‌كردن وضعیت اقتصادی یک کشور است که افزایش یا افت بازار سهام نشان‌گر رونق یا رکود در اقتصاد است.

نقدینگی را برای سرمایه‌گذاران تضمین می‌کند چراكه آن‌ها می‌توانند در این بازار به آساني اوراق بهادار خود را خرید و فروش کنند.

این بازار فرصتی را در اختيار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد تا از پول ساکن خود برای کسب بازده و سرمایه‌گذاری استفاده کنند.

شناخت انواع بازار بورس در 5 دقیقه

معاملات اوراق بهادار مانند،اوراق سهام، اوراق قرضه و. در بازارهای مالی انجام می شود. قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی با توجه به عرضه و تقاضا تعیین می شود. با استفاده از بازارهای مالی، شرکت ها سرمایه مورد نیاز خود را برای ایجاد فعالیت جدید تأمین می کنند.تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟
زمانی که از بازارهای مالی صحبت می شود، اولین گزینه ای که به ذهن ما میرسد، بازار بورس و اوراق بهادار است، در صورتی که این بازار تنها بازار مالی نیست بلکه بازارهای مالی متعددی مانند: بازار بورس کالا، بازار طلا، بازار مسکن و. وجود دارد.
یکی از راههای سرمایه گذاری، خرید دارایی های مالی است. از انواع دارایی های مالی می توان به سپرده گذاری در بانک ها، صندوق های بازنشستگی و انواع بیمه نامه ها اشاره کرد.

دسته بندی بازارهای مالی

بازارهای مالی براساس معیارها به سه دسته تقسیم می شوند:

• بر اساس نوع دارایی
• براساس عرضه اوراق
• بر اساس سر رسید تعهد مالی

در ادامه به صورت کامل هر یک از این بازارها را توضیح خواهیم داد.

1- براساس نوع دارایی

بازار مالی براساس نوع دارایی به بازار سهام، بازار اوراق بدهی و بازار ابزارهای مشتقه تقسیم می شود.

بازار سهام: بازار سهام و یا به اصطلاح بازار بورس، از مهم ترین حوزهای اقتصاد به شمار می آید که در آن سهام به واسطه سایر بازارهای مرتبط مورد معامله قرار میگیرد.

بازار اوراق بدهی: بازار اوراق بدهی که به بازار قرضه نیز معروف است، خرید و فروش برگ های قرضه و یا اسناد که دارای سود ثابت هستند مورد معامله قرار می گیرد.

بازار ابزارهای مشتقه: از تخصصی ترین بازار های مالی می توان به بازار ابزار مشتقه اشاره کرد. خرید و فروش دارایی های مالی مانند، کالا، انرژی، ارز، پول و. در این بازار معامله می شود.

2- براساس عرضه اوراق

بازار مالی براساس عرضه اوراق به دو دسته بازار اولیه (Primary Market) و بازار ثانویه (Secondary Market) تقسیم می شود.

بازار اولیه(Primary Market): ایجاد بازاری که در آن اوراق بهادار برای بار اول عرضه و مبادله می شود را بازاراولیه می گویند. به عبارت دیگر می توان گفت که تشکیل سرمایه در این بازار انجام می شود.

بازار ثانویه(Secondary Market): اوراقی که در بازار اولیه مورد معامله قرار میگیرند، در بازار ثانویه فرصت دوباره برای معامله را دارند. در این بازار محدودیتی از نظر تعداد دفعات تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ معامله وجود ندارد.

3- براساس سررسید تعهد مالی

سهام هایی که در بازار مالی براساس سررسید تعهد پذیرش می شوند، شامل: سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق قرضه و اوراق مشارکت می باشند.

سهام عادی: سندی است که با توجه به آن اشخاص مالک در صدی از یک شرکت می شوند. دارندگان این سند حق رای و نظر در خصوص شرکت خریداری شده را دارا می باشند.

سهام ممتاز: سهام با نام و بی نامی است که شرکت ها هنگام افزایش سرمایه انتشار می دهند.

اوراق قرضه و مشارکت: اوراقی با نام و بی نامی است که با قیمت اسمی و به مدت معین انتشار پیدا می کند.

دسته بندی بازارهای بورسی

بازار بورس ، یکی از ارکان بازار سرمایه محسوب می شود. در این بازار، سهام شرکت ها و اوراق قرضه خرید و فروش و قیمت گذاری می شود.
بازار بورس به چهار دسته تقسیم می شود:

• فرابورس
• بورس اوراق بهادار
• بورس کالا
• بورس انرژی

نگاه کلی به فرابورس

بازار فرابورس ایران (OTC) در آبان ماه سال 1387 فعالیت خود را آغاز کرد. با توجه به شرایط بازارهای بورسی، برخی از شرکت ها شرایط لازم برای ورود به بازار بورس را ندارند، در نتیجه محیطی به نام فرابورس ایجاد شد. بازار فرابورس همانند بازار بورس می باشد، با این تفاوت که شرایط پذیرش راحت تری دارد. از مهمترین فعالیت های بازار فرابورس، پذیرش سهام شرکت های سهامی عام می باشد.

بازار فرابورس، شامل تقسیم بندی های زیر می باشد:

• بازار اول
• بازار دوم
• بازار سوم
• بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)
• بازارهای ابزار نوین
• بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

بازار اول

بیشتر فعالیت معامله گران در این بازار انجام می شود، همچنین بیشترین میزان سهم ها در بازار تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ اول قرار دارد. دامنه نوسانات در این بازار، همانند بازار بورس 5% می باشد. شرکت ها برای پذیرش در بازار اول فرابورس لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:

• گذشتن حداقل دو سال از فعالیت شرکت
• دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
• سود ده بودن شرکت
• نداشتن زیان انباشته شده
• داشتن حداقل 10% سهم شناور

بازار دوم

این بازار، بیشتر شامل سهام شرکت های سهامی عام می باشد. دامنه نوسانات در این بازار 10% می باشد. شرکت ها برای پذیرش در بازار دوم لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:

• گذشتن حداقل یک سال از فعالیت شرکت
• دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
• داشتن حداقل 5% سهم شناور

بازار سوم

در بازار سوم که به بازار عرضه نیز معروف است، عرضه و پذیره نویسی سهام شرکت‌های سهامی انجام می شود. در این بازار، دامنه نوسانی وجود ندارد و خرید و فروش بدون محدودیت انجام می شود. از مزایای این بازار، معافیت و تخفیف مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ آن می باشد.

بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)

بازار پایه به سه تابلو زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می شود. تابلو زرد، دارای دامنه نوسانات 3 درصدی، تابلو نارنجی، دارای دامنه نوسانات 2 درصدی و تابلو قرمز، دارای دامنه نوسات 1 درصدی می باشد. در این بازار، ریسک سرمایه گذاری نسبت به بازارهای بورسی دیگر بسیار پایین است. تفاوت تابلوها در بازار پایه به سرمایه شرکت های ثبت شده در آنها بستگی دارد.

بازارهای ابزار نوین

در این بازار، اوراق تضمین شده ای که سه ماه تا سررسید آنها باقی مانده است، مانند: اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و. پذیرش و معامله می شود.

بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

شرکت هایی که یک سال از فعالیت آنها گذشته و دارای سرمایه حداقل 1 میلیارد ریال هستند، در این بازار پذیرش می شوند. وجود سهام شناور در این بازار الزامی نمی باشد. با توجه به شرایط ذکر شده، شرکت های دانش بنیان به راحتی می توانند از مزایای این بازار استفاده کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ می توانید به مقاله تفاوت بورس و فرابورس مراجعه نمایید.

بازاربورس اوراق بهادار

طرح اولیه راه اندازی بازار بورس و اوراق بهادار در سال 1315 مطرح شد. در سال 1333 ماموریت تشکیل و ایجاد مقررات و قوانین بازار بورس به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول گردید. این گروه در سال 1345 این قوانین را گردآوری و در نتیجه بازار بورس و اوراق بهادار در بهمن ماه سال 1346 فعالیت خود را آغاز نمود.

اوراق بهادار (Securities) به برگه هایی گفته می شد که دارای ارزش مالی و قابل نقل و انتقال می باشند. دارندگان این برگه ها دارای حق و حقوق مشخصی هستند. به عبارت دیگر، اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی است که نشان دهنده مالکیت اشخاص در شرکت های بورسی می باشد.

در بازار سرمایه، اوراق بهادار به سه دسته تقسیم می شود:

• اوراق صاحبان سهام
• اوراق بدهی
• اوراق مشتقه

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شرکت های ثبت شده در این بازار، می توانید به سایت ww.tsetmc.com مراجعه کنید.

اوراق صاحبان سهام در بازار بورس

سرمایه شرکت ها در بازار بورس به قسمت های مساوی تقسیم می شود که به آنها سهم یا سهام گفته می شود. اشخاص با خرید این سهام، صاحب سهام شرکت شده و دارای حق و حقوقی در شرکت می باشند. حقوق صاحبان سهام با توجه به فعالیت شرکت می تواند افزایش و یا کاهش پیدا کند. در صورتی که شرکتی ورشکست شود، پس از کسر بدهی ها حق صاحبان سهام پرداخت می شود.

اوراق بدهی در بازار بورس

اوراق بدهی یا اوراق قرضه، اسنادی هستند که با توجه به آنها شرکت ها متعهد می شوند سود سالانه ای را در زمان مشخص پرداخت کنند، همچنین در زمان سررسید نیز اصل مبلغ به سهامداران بازگردانده می شود. سهامداران این اوراق، هیچ مالکیتی در خصوص شرکت ندارند.
این اوراق زمانی توسط شرکت ها انتشار پیدا می کنند که برای شروع فعالیت جدید خود به نقدینگی نیاز دارند و از سویی قصد دریافت وام از بانک را ندارند. در نتیجه با انتشار این اوراق، نقدینگی لازم را به دست می آورند.

اوراق مشتقه در بازار بورس

اوراق مشتقه، اوراقی هستند که به تنهایی ارزشی ندارند و ارزش آنها با توجه به کالاهای فیزیکی (که می تواند به شکل سهام، کالا، نرخ های بهره و. باشد) تعیین می شود. معاملات این اوراق در بازارهای بورس و بازارهای خارج از بورس انجام می شود.
اوراق مشتقه به چهار دسته تقسیم می شوند که شامل موارد زیر است:

• قراردادهای سلف
• قراردادهای آتی
• قراردادهای اختیار معامله
• قراردادهای معاوضه

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ورد به بازار بورس و مراحل آن به مقاله چگونه وارد بازار بورس شویم مراجعه کنید.

بازار بورس کالا ایران

بازار بورس کالا در ایران با هدف ایجاد سازوکاری مناسب برای انجام معاملات و همچنین حذف نقص ها و کاستی های بازار سنتی در سال 1382 فعالیت خود را آغاز نمود. به بیان ساده بورس کالا، بازاری منسجم است که فروشندگان، کالاهای خود را در آن عرضه می نمایند. کالاهای عرضه شده توسط کارشناسان مربوطه قیمت گذاری می شوند.
بازار بورس براساس انواع کالا به چهار دسته تقسیم می شود:

• بازار فیزیکی
• بازار فرعی
• بازار مشتقه
• بازار مالی

در این بازار، همانند سایر بازارها برای فعالیت و خرید و فروش نیاز به دریافت کد معاملاتی می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار بورس کالا و نحوه ثبت نام در آن به مقاله چگونه وارد بورس کالا شویم مراجعه کنید.

شناخت بازار بورس انرژی

بازار بورس انرژی به عنوان چهارمین بازار سرمایه می باشد. این بازار با هدف ایجاد شفافیت در قیمت کالا، نقدشوندگی و همچنین کشف قیمت در بازار معاملات انرژی به جهت عرضه محصولات نفتی، مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ و سایر حامل‌های انرژی در سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را آغاز کرد. بازار بورس انرژی از سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی تشکیل شده است. کارکرد و عملکرد هر یک از این بازارها با یکدیگر تفاوت دارد.

در این بازار تنها اشخاص حقوقی مجاز به دریافت کد معاملاتی می باشند. برای انجام معاملات در بازار بورس انرژی همانند سایر بازارها باید مراحل قانونی طی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مور بورس انرژی و مراحل ثبت نام آن به مقاله نحوه معاملات در بورس انرژی مراجعه کنید.

کلام آخر

با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، بازارهای مالی متعددی در دنیا وجود دارد.در هر کشور وجود فعالیت های شرکت های مختلف است که باعث می شود نیازهای جامعه و کشورهای دیگر فراهم شود. شرکت های مد نظر برای انجام فعالیت های خود نیاز به تامین منابع مالی دارند. در نتبجه وجود بازارهای مالی این امکان را فراهم کرده است که شرکت ها منابع مالی مورد نیاز خود را از این روش تامین کنند. بازار بورس یکی از انواع بازارهای مالی به شمار می آید که به چهار دسته تقسیم می شود: فرابورس، بورس اوراق بهادار،بورس کالا، بورس انرژی.

انواع بازار بورس در ایران چیست؟

با سلام خدمت شما همراهان گرامی پولدار باشی در این مقاله می خواهیم به انواع بازار بورس در ایران بپردازیم.

در این مقاله به سوالات بسیار زیاد اعضای خانواده ی پولدار باشی نیز پاسخ داده ایم.

• تفاوت خرید سهم عرضه ی اولیه با بقیه ی سهم ها در چیست؟
• تفاوت بازار اولیه با بازار ثانویه در چیست؟
• آیا سهم عرضه ی اولیه ضرر می دهد؟
• آیا می توان به سرعت سرمایه را از بورس خارج کرد؟

انواع بازار در ایران

از نظر نوع مالکیت و دارایی بازار ها به دو دسته ی فیزیکی و مالی تقسیم می شوند.

بازار فیزیکی، بازاری است که در آن خریداران و فروشندگان کالاهای واقعی و دارای ماهیت فیزیکی را معامله می کنند. به عنوان نمونه معامله ی خودرو، مسکن و …

بازار مالی یعنی معامله ی اوراق دارای ضمانت مالی که قیمت‌های این بازار تابع عرضه و تقاضا است. به عنوان نمونه خرید و فروش سهام از این دسته می باشد.

انواع بازار بورس در ایران

بازار سرمایه ی اوراق بهادار در ایران به دو دسته ی اولیه و ثانویه تقسیم می شود.

بازار اولیه و ثانویه در یک نگاه

بازار اولیه یا دست اول یکی از انواع بازار بورس در ایران می باشد، مخصوص عرضه ی سهم برای نخستین بار است. یعنی سهم به صورت مستقیم توسط عرضه کننده به سرمایه گذار فروخته می شود. ناشر یا فروشنده ی سهم به ازای فروش سهم به سرمایه گذاران، تامین سرمایه ی مورد نیاز شرکت را انجام می دهد.

زمانی که اوراق بهادار یک سهم برای اولین بار منتشر می شود، اصطلاحا به آن عرضه ی اولیه گفته می شود. عرضه تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ ی اولیه که در بازار اولیه عرضه می شود جذابیت بیشتری به نسبت سایر سهم ها دارد. چرا که طبق تجربه معمولا تا چند روز پس از انتشار بازدهی مناسبی دارند. البته این بازدهی هیچ گاه تضمینی نیست. اما بنا به تجربه ی بازار بورس در کشور تا این لحظه خرید سهم ها در بازار اولیه دارای سود مناسبی بوده است.

شما می توانید عرضه های اولیه ی جدید را از طریق کانال تلگرام پولدار باشی دنبال کنید. همچنین زمان خروج از این عرضه ها و فروش آن ها در بازار ثانویه را از طریق کانال تلگرام ما پیگیری کنید.

اما بازار ثانویه یا دست دوم

همانطور که از نامش پیدا است، سهامی را مورد معامله قرار می دهند که پیش تر عرضه شده است و به صورت غیر مستقیم و یا اصطلاحا دست دوم از سرمایه گذار قبلی خریداری می کنند.

در واقع با اتمام عرضه اولیه یک سهم در بازار، متقاضیان دیگر نمی توانند آن سهم را از عرضه کننده خریداری کنند. لذا باید به تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ سراغ بازار دست دوم بروند. مزیت وجود بازار دست دوم قابلیت نقدشوندگی سریع برای سرمایه گذار است.

بازار ثانویه محدودیتی برای تعداد معامله ی یک سهم ندارد و بسته به میزان عرضه و تقاضا یک سهم قیمت گذاری می شود.

امیدواریم که این مقاله پرسش های شما را پاسخ داده باشد. چناچه پرسشی در این زمینه دارید می توانید در نظرات سایت بپرسید.

اگر مایل هستید به خانواده ی بورس ایران بپیوندید و کد بورسی بگیرید اینجا کلیک کنید.

بازار های معامله اوراق بهادار _ اولیه و ثانویه

بازار اوراق بهادار از لحاظ تقدم انتشار و دسترسی به اوراق بهادار به بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم می شود :
۱) بازار اولیه
بازار اولیه به بازاری اطلاق می شود كه در آن اوراق بهادار جدید ، برای اولین بار از طرف یك سازمان منتشر می شود. انتشار اوراق بهادار در این بازار غالباً با هدف تأمین مالی صورت می گیرد. انتشار اوراق مشاركت توسط شهرداری تهران برای تأمین مالی پروژه های شهری ، و انتشار سهام توسط شركت های سرمایه گذاری جهت تأمین سرمایه ، مثال های بارزی از معاملات بازار اولیه می باشد.
بازار اولیه در نتیجه فروش مستقیم و دست اول اوراق بهادار توسط شركت ها یا مؤسسات دولتی ، عمومی یا خصوصی به سرمایه گذاران خصوصی و مؤسسات سرمایه گذاری ایجاد می شود.
شركت برای انتشار اوراق بهادار می تواند به دو طریق عمل كند : یا خود رأساً كلیه امور مربوط به حجم ، نوع و مبلغ ریالی عرضه و تعیین قیمت آنرا انجام دهد و یا آنرا از طریق مؤسسات و شركت هایی كه در این كار تخصص دارند انجام دهد. مؤسسات یا شركت هایی كه در سایر كشورها ، در بازار اولیه این نقش را بر عهده دارند ، بانك ها یا مؤسسات تأمین سرمایه نامیده می شوند. البته در ایران ، طبق وظایفی كه بر عهده شركت های كارگزاری گذاشته شده آنها می توانند در انتشار اوراق بهادار جدید شركت ها كمك كنند.
▪ مؤسسات تأمین سرمایه
مؤسسات تأمین سرمایه ، مؤسساتی هستند كه نقش واسطه بین شركتهای نیازمند منابع مالی و سرمایه گذاران را ایفا می كنند. این موسسات با داشتن امكانات تخصصی و اطلاعات كافی ، با بررسی و ارزیابی اوراق بهادار شركت ها یا مؤسسات ، در امر انتشار و فروش آن ، به شركتها و یا مؤسسات منتشر كننده كمك می كنند. مؤسسات تأمین سرمایه در این نقش ، بیشتر وظیفه انتقال سرمایه را بر عهده دارند و عملاً كمتر درگیر تأمین مالی شركت ها می شوند . اینگونه مؤسسات با داشتن سازمان مجهزی برای توزیع سهام و اوراق قرضه شركتها و یا حتی مؤسسات دولتی ، قادرند با حداقل هزینه ممكنه ، منابع مورد نیاز را در اختیار صادر كنندگان اوراق بهادار قرار دهند.
از نظر سرمایه گذاران و صاحبان منابع مالی ، خدمات مؤسسات تأمین سرمایه دارای اهمیت خاصی است زیرا : اولاً ، مؤسسات تأمین سرمایه قبل از انتشار سهام یا قرضه شركت ، وضع مؤسسه انتشار دهنده را به طور دقیق مورد بررسی قرار می دهند . آنها در این كار از خدمات گروه های تخصصی متعدد شامل حقوق دانان ، حسابداران خبره ، متخصصان فنی و اقتصاد دانان استفاده كرده ، وضعیت شركت را به دقت مورد مطالعه قرار می دهند ؛ كاری كه یك فرد به تنهایی قادر به انجام آن نمی باشد. ثانیاً ، مطالعه و بررسی وضعیت مالی شركت و متعاقب آن اقدام عملی و حمایت از فروش اوراق بهادار شركت نوعی تضمین از طرف مؤسسه تأمین سرمایه به شمار می رود كه خود موجب اطمینان سرمایه گذار در واگذاری منابع می گردد.
مؤسسات تأمین سرمایه با توجه به توافق خود با شركت های فروشنده و منتشر كننده اوراق بهادار ، خدمات متنوعی انجام می دهند كه موارد زیر از اهم آنها می باشد :
▪ پذیره نویسی :
در این حالت ، مؤسسه تأمین سرمایه ابتدا كلیه اوراق بهاداری كه شركت قصد عرضه آن را دارد خریده ، سپس خود اقدام به عرضه و فروش آن می كند . تفاوت قیمت خرید و قیمت فروش به عموم حق الزحمه این خدمت می باشد.
▪ قرارداد حداكثر تلاش :
طی این توافق ، مؤسسه تأمین سرمایه ، حداكثر سعی و تلاش خود را در عرضه اوراق بهادار شركت منتشر كننده بكار می گیرد. در این نوع قرارداد ، شركت تهیه سرمایه فقط نقش نماینده فروش را ایفا می كند و مسئولیتی نسبت به اوراق بهادار بفروش نرفته ندارد. در این حالت ، مؤسسه تأمین سرمایه بابت خدمات عرضه خود ، كارمزد دریافت می كند.
▪ ارائه مشاوره :
مؤسسات تأمین سرمایه در رابطه با بهترین شیوه تأمین مالی برای شركتی كه قصد تأمین مالی دارد ، خدمات مشاوره ای ارائه می دهند.
در مواردی كه میزان انتشار مورد نظر ، بسیار بزرگ یا پر مخاطره باشد به جای یك مؤسسه تأمین سرمایه ، چند مؤسسه تأمین سرمایه مسئولیت عرضه را بعهده می گیرند. در این موارد ، مؤسسات با هم تشكیل اتحادیه ای داده ، مسئولیت عرضه اوراق بهادار را بین خود تقسیم می كنند.
شكل عرضه در بازار اولیه می تواند عمومی یا خصوصی باشد . در عرضه عمومی ، عموم سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی می توانند در خرید اوراق بهادار منتشره ، شركت كنند . در عرضه خصوصی ، اوراق بهادار منتشره به گروهی خاص عرضه می شود . این گروه می تواند یك یا چند سرمایه گذار خاص باشد مثل شركت های بیمه كه در برخی موارد تمام یا بخشی از اوراق بهادار عرضه شده یك شركت را می خرند . گروه مزبور می تواند از سهامداران قبلی خود شركت باشند كه در آن صورت ، این انتشار را عرضه از طریق حق تقدم می نامند و در نهایت ، گروه مورد بحث می تواند كاركنان خود شركت باشد.
بعد از اتمام دوره عرضه در بازار اولیه ، اگر سرمایه گذاری قصد معامله اوراق بهادار مربوطه را داشته باشد باید به بازار ثانویه رجوع كند.
۲) بازار ثانویه و بورس اوراق بهادار
بازار ثانویه به ترتیباتی اطلاق می شود كه از طریق آن ، خریداران و فروشندگان می توانند به روشی متعارف و به قیمت های قابل قبول برای طرفین ، اوراق بهاداری كه دوره عرضه آن در بازار اولیه به اتمام رسیده ، را معامله كنند . بازار ثانویه را می توان به دو بخش غیر متشكل ( فاقد انسجام ) و متشكل ( سازمان یافته ) تقسیم كرد.
در بخش غیر متشكل این بازار ، عرضه كنندگان و متقاضیان ، برای معامله اوراق بهادار مورد نظر خود ، باید به دنبال یكدیگر بگردند. از آنجا كه هیچ مكان مشخصی برای این قسمت وجود ندارد و خریداران و فروشندگان ، كاملاً پراكنده و بی اطلاع از یكدیگرند، عمل معامله اوراق بهادار بسیار كند ، با دشواری و هزینه زیاد صورت می گیرد به ویژه اینكه هیچ مكانیزمی غیر از توافق طرفین برای تعیین قیمت وجود ندارد . این بازار مختص به اوراق بهاداری است كه در بخش سازمان یافته بازار ( بورس اوراق بهادار یا بورس های فرعی ) پذیرفته نشده اند. اوراق سهام شركت های سهامی خاص ، یا سهام بسیاری از شركت های سهامی عام كه حائز شرایط پذیرش در بورس نیستند در این بازار ، و بر اساس قیمت های توافقی طرفین خریدار و فروشنده معامله می شوند. البته به منظور تسهیل امر مبادلات اوراق بهادار در بازار ثانویه ، برخی شركت ها اقدام به تعیین مكانی برای مبادلات سهام خود می نمایند . در این محل كه معمولاً در مكان اصلی شركت است ، خریداران و فروشندگان خاص سهام همان شركت اقدام به معامله می كنند.
بخش متشكل و سازمان یافته بازار معمولاً متشكل از دو بخش بورس اوراق بهادار ، و بورس فرعی است. تفاوت بین دو بازار مذكور ، بیشتر دسته بندی مالی شركت هایی است كه در هر یك معامله می شوند. برای پذیرش شركت ها در هر یك از بخش های بازار شرایطی وضع می شود. در صورتی كه شركت، حائز شرایط پذیرش در بازار اصلی باشد در آن بازار معامله و در غیر این صورت در بازار بورس فرعی معامله می شوند. گاهی اوقات برای هر قسمت از این بازار ها ، دسته بندی های دیگری نیز صورت می گیرد كه ایجاد تابلوی متعدد معاملاتی و تقسیم بندی زمانی معاملات برای انواع اوراق بهادار از نمونه های رایج آن است. در حالت اول همچون تقسیم بندی بخش های اصلی و فرعی بازار، دو یا چند تابلو ایجاد شده و بنا بر شرایطی كه برای پذیرش شركت ها در هر یك از تابلوها وضع می شود، جایگاه معاملاتی آنها در هر تابلو مشخص می شود. معمولاً درجه اعتبار این تابلو ها با یكدیگر متفاوت و نزولی است . بطوری كه شركت های كه در تابلوی دوم قرار دارند سعی خواهند كرد به خاطر برخورداری از مزایای اعتباری یا حتی در برخی موارد مالی ، شرایط خود را بهبود داده و به تابلوی بالاتر ارتقاء یابند.
در حالت دوم یعنی تقسیم بندی معاملاتی برای انواع اوراق بهادار ، معمولاً زمان معاملاتی تابلو ها را تقسیم بندی كرده و در هر قسمت ، یك نوع ورقه بهادار خاص را معامله می كنند. مثلاً بخشی از زمان معاملاتی صرف انواع سهام و بخش دیگر صرف انواع اوراق قرضه ( مشاركت ) خواهد شد.
در بورس اوراق بهادار كشور ما ، در حال حاضر بخشهای بازار به دو دسته قسمت اصلی شامل تابلوی اول و تابلوی دوم و بازار فرعی تقسیم بندی شده است.
▪ مقایسه بخش غیر منسجم بازار ثانویه با بخش منسجم ( بازار بورس )
در مقایسه با بخش غیر منسجم بازار ثانویه ، بورس اوراق بهادار مزایای متعددی دارد كه اهم آن به شرح زیر است.
۱) وجود مكان یا محلی مشخص برای معامله اوراق بهادار :
طبیعتاً با وجود این مكان ، خریداران و فروشندگان می دانند كه برای معامله اوراق خود باید به كجا رجوع كنند. البته این مكان ممكن است لزوماً یك نقطه جغرافیایی مشخص نبوده بلكه شبكه ای از ارتباطات رایانه ای باشد كه در نقاط مختلف پراكنده اند. ( به چنین بازاری كه تمركز جغرافیایی خاصی ندارد ، بازار غیر متمركز یا over the counter _OTC_ می گویند.
۲) تسهیل مبادله اوراق بهادار از طریق تعیین قیمت معامله اوراق بهادار :
در این بازار مكانیزم عرضه و تقاضا تعیین كننده قیمت است نه صرفاً توافق دو طرف خریدار و فروشنده .
۳) جذاب ساختن سرمایه گذاری در اوراق بهادار از طریق حفظ قابلیت نقدینگی و قابلیت فروش سریع اوراق بهادار :
از آنجا كه بازار و خریداران مشخص هستند ، اوراق بهادار را می توان بسیار سریع تبدیل به نقد كرد.

بازار اولیه و بازار ثانویه

عرضه سهام شرکت‌های بورسی در دو بخش بازار اولیه و بازار ثانویه انجام می‌گیرد.

در واقع، (بازار اولیه) و (بازار ثانویه) اصطلاحات متمایزی هستند؛ بازار اولیه به بازاری اشاره دارد که در آن اوراق بهادار ایجاد می شوند، در حالی که در بازار ثانویه، این اوراق بین سرمایه گذارها معامله می شوند.

درشرکت‌های سهامی عام قسمتی از سرمایه شرکت از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌شود که بدین منظور شرکت اقدام به پذیره نویسی توسط نماینده شرکت، که می‌تواند یک بانک یا یک موسسه مجاز باشد، می‌نماید.

قابل درک است که شرکت‌های بازرگانی می‌بایستی با اقدام فعالیت‌هایی برای خود تامین مالی کنند، این تامین مالی و پرداخت هزینه‌های رشد و توسعه به سرمایه‌گذاری بسیاری نیاز دارد و تامین و تهیه این سرمایه در زمانی محدود و کوتاه امکان‌پذیر نیست و شرکت‌های بازرگانی باید از منابع دیگری برای تامین مالی استفاده کنند. در این زمان بازارهای مالی، این امکان را به شرکت‌های بازرگانی و همچنین دولت‌ها می‌دهد که از طریق فروش اوراق بهادار نیاز‌های مالی خود را برطرف کنند. همانطور که می‌دانید بازار سرمایه به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم می‌شود.

شرکت­‌ها و دولت‌ها با فروش اوراق بهادار یا سهام خود در بازار اولیه بورس، بودجه مورد نظرشان را تأمین می‌کنند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند با خرید سهام در این بازار بر بازده سرمایه خود بیافزایند. اما بازار ثانویه بستری است که سرمایه­‌گذاران می‌­توانند در آن آزادانه سهام را بدون دخالت شرکت صادر­کننده اوراق بهادار داد و ستد کنند. در این معامله، شرکت صادرکننده در تولید درآمد شرکت نمی­‌کند و ارزش‌گذاری سهام بیشتر بر اساس عملکردش در بازار تعیین می‌شود. بدین ترتیب، درآمد در این بازار از طریق فروش سهام تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر حاصل می­‌شود.

بازار اولیه (primary market)

بازار اولیه زمانی شکل می‌گیرد که دارایی برای اولین بار مورد معامله قرار می‌گیرد؛ در واقع بازاری که در آن اوراق بهادار شرکت‌ها برای اولین بار عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه نام دارد. در این بازار شرکت‌ها به‌طور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند که این کار در قالب پذیره‌نویسی صورت می‌گیرد. پذیره‌نویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است یا سایر مؤسسات مجاز صورت می‌پذیرد. در این بازار فروشنده اوراق همیشه خود شرکتی است که سهامش در حال عرضه است.

بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟

همه‌ شرکت‌ها برای انجام فعالیت‌های خود به سرمایه نیاز دارند که این سرمایه می‌تواند به صورت سهام یا وام باشد. به‌ منظور افزایش سرمایه به شکل سهام، یک شرکت می‌تواند اوراق خود را به عموم مردم بفروشد. وقتی سهام‌ها مستقیماً به عموم مردم فروخته می‌شوند، این کار از طریق بازار اولیه بورس انجام می‌شود. سرمایه گذاران معمولا در بازار اولیه بورس، برای خرید اوراق بهادار مبلغ کم‌تری به نسبت بازار ثانویه پرداخت می‌کنند. بازار اولیه، هم برای بازار سرمایه و هم برای کل اقتصاد بسیار حیاتی است. در واقع این بازار، محلی است که در آن سرمایه شکل می‌گیرد.

انتشار کلیه اوراق بهادار در بازار اولیه بورس، تحت مقررات سختگیرانه‌ای قرار دارد. شرکت‌ها در ابتدا باید بیانیه‌های تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ خود را به کمیسیون بورس اوراق بهادار ارائه دهند و سپس صبر کنند تا پیش از انتشار در عرضه‌ عمومی، تائیدیه خود را دریافت کنند. انتشار اوراق بهادار در چنین بازاری به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا پیش از وارد شدن به بازار ثانویه، سرمایه‌ بیشتری جذب کنند. حق و حقوق سرمایه گذاران فعلی نیز بر اساس میزان سهامی که اکنون در اختیار دارند به آن‌ها ارائه می‌شود و دیگر سرمایه گذاران نیز می‌توانند در سهام جدید سرمایه ‌گذاری کنند.
از آنجایی که اکثر منتشرکنندگان اوراق بهادار همیشه درگیر فعالیت‌های مربوط به افزایش سرمایه نیستند، ممکن است از تجربه کافی جهت انجام این کار برخوردار نباشند. از طرفی هم عرضه‌کنندگان سرمایه پراکنده هستند و دستیابی به آن‌ها نیازمند وجود سازمان خاصی است. در نتیجه شرکت‌ها برای انتشار اوراق بهادار خود به سراغ «موسسات تامین سرمایه» می‌روند. موسسات تامین سرمایه در طراحی و فروش اوراق بهادار در بازارهای اولیه و ثانویه متخصص هستند و به عنوان واسطه‌ای میان منتشرکنندگان و سرمایه گذاران قرار می‌گیرند. منتشرکنندگان، اوراق بهادار خود را به موسسات تامین سرمایه می‌فروشند. این موسسات برای شرکت‌هایی که به دنبال افزایش سرمایه آن هم به مقدار زیاد هستند امکاناتی را مانند مشاوره، تضمین فروش اوراق بهادار و بازاریابی فراهم می‌کنند.

عرضه اولیه
عرضه اولیه در واقع نمونه‌ای از یک بازار اولیه است که در آن فروشنده اوراق در واقع همان عرضه تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ کننده اوراق است. در واقع شما در بازار اولیه اوراق بهادار را به طور مستقیم و بدون واسطه از شرکت ارائه کننده آن خریداری می‌کنید. در عرضه اولیه شرکت ها، درصد مشخصی از کل سهام یک شرکت برای نخستین بار از طریق بورس اوراق بهادار ارائه شده و با قیمت مشخصی توسط سرمایه گذاران خریداری می‌شود.