کاربرد اندیکاتور Momentum

اسیلاتور مرکزی

آموزش آکادمیک تجارت الکترونیک

آموزش بورس و سهام - آتی سکه - ارزها -اونس-Academic training in e-commerc

آموزش اندیکاتور Stochastic Momentum Index

(شاخص مومنتوم استوکاستیک( معرّفي و تفسير شاخص مومنتوم استوکاستیک (SMI) نخستينبار توسّط «ویلیام بلاو» در «مجلهي تحليل تكنيكال سهام و كالا» معرّفي شد. در این شاخص نسبت به استوکاستیک یک تغییر جالب توجه داده شدهاست: در حالی که نوساننمای استوکاستیک فاصلهي قیمت پاياني را نسبت به نقاط بالا و پایین در بازهي X دورهای اخیر نشان میدهد، این شاخص این فاصله را نسبت به نقطهی میانی دامنهي بالا و پایین این بازه نشان میدهد؛ نتیجهی این امر تشکیل نوساننمایی است که بین 100– تا 100+ نوسان دارد و در مقایسه با یک نوساننمای استوکاستیک با دورهی مشابه بینظمی کمتری دارد و از ثبات بیشتری برخوردار است. در تفسیر اين شاخص ميتوان گفت هرگاه قیمت بسته شدن از نقطهی میانی محدودهی موردنظر بالاتر باشد، SMI مثبت خواهد بود و بالعكس اگر پایینتر باشد SMI منفی است. سيگنالها سيگنالهاي SMI کم و بیش مشابه نوساننمای استوکاستیک است. سه روش برای استفاده از SMI وجود دارد: -1مناطق اشباع خريد/ اشباع فروش: جهت تشخيص مناطق اشباع خريد و اشباع فروش معمولاً از اعداد 40+ و 40- استفاده ميشود؛ به اين ترتيب كه اگر SMI بالاتر از 40+ باشد، به معناي قرار گرفتن قيمت در منطقهي اشباع خريد است؛ در مقابل اگر SMI پايينتر از 40- باشد، نشانگر حضور قيمت در منطقهي اشباع فروش است؛ بنابراين: سيگنال خريد زماني است كه SMI از پايين به بالا خط 40- را قطع كند. سيگنال فروش زماني است كه SMI از بالا به پايين خط 40+ را قطع كند. حتماً توجّه داريد كه تنها زماني ميتوان از اين سيگنالها استفاده كرد كه بازار بدون روند باشد؛ در غير اين صورت تنها به سيگنالهاي همسو با روند توجّه كنيد و سيگنالهاي مخالف روند را ناديده بگيريد. 2) تقاطع با خط سيگنال: سیگنال خرید زمانی است کهSMI از پايين به بالا خط سيگنال را قطع كند و سیگنال فروش زمانی است کهSMI بالا به پايين خط سيگنال را قطع كند. 3) واگرايي: واگرايي صعودي، سيگنال خريد و واگرايي نزولي سيگنال فروش است ) Chande Momentum Oscillator نوساننماي مومنتوم چاند) معرّفي و تفسير شاخص CMO توسّط «توشرچاند» ابداع شد. «چاند» هدف خود از مطرح کردن این شاخص را به دست آوردن «اندازه حرکت (مومنتوم) خالص» بیان میکند. CMO ارتباط و وابستگی زیادی با سایر شاخصهای اندازهگیری مومنتوم مانند RSI ، استوكاستيك و ….. دارد. از این میان ارتباط و شباهت CMO با RSI بیش از سایر شاخصها میباشد. امّا تفاوتهایی نیز با RSI دارد که ذیلاً به آن اشاره میشود: 1 ـ CMO از دادههاي روزهای صعودي و روزهای نزولي توأماً استفاده میکند؛ بنابراین دقیقاً مومنتوم را اندازهگیری میکند. 2 ـ محاسبات این شاخص بر مبنای اطّلاعات خام (تعدیلنشده) میباشد بنابراین حركات كوتاهمدت قيمت نيز در آن منعكس ميشود. لذا در صورت لزوم، تعدیل و اصلاح اطّلاعات هنگام محاسبهي این شاخص به کار میرود. 3 ـ مقیاس حرکت این شاخص از 100 – تا 100 + میباشد در نتیجه به تحلیلگراجازه میدهد با استفاده از سطح صفر تغییر در مومنتوم خالص را به وضوح مشاهده کند. این نحوهي مقیاسبندی همچنین به تحلیلگر اجازه میدهد تا به راحتی مقادیر مومنتوم سهمهای مختلف را با هم مقایسه کند. سیگنالها 1) تشخیص مناطق اشباع خرید/ اشباع فروش: سادهترین روش استفاده ازCMO استفاده از آن جهت مشخّص کردن منطقهي اشباع خرید و منطقهي اشباع فروش است. به عنوان یک قانون کلّی آقای «چاند» خط 50 + را به عنوان خط مرزی منطقهي اشباع خرید مشخّص میکند و بنابراین مقادیر بین 50 تا 100 جز منطقهي اشباع خرید محسوب میشود. به همین ترتیب خط 50 - نیز به عنوان خط مرزی منطقهي اشباع فروش شناختهمیشود بنابراین مقادیر بین 50 - تا 100 - نیز به عنوان منطقهي اشباع فروش محسوب میشود. در 50 + اندازه حركت صعودی سه برابر اندازه حرکت نزولی است. به همین ترتیب در 50 - اندازه حرکت نزولی سه برابر اندازه حرکت صعودی است. به طورکلّی ميتوان سطوح 50 + و50- در CMO را به ترتیب مشابه سطوح 70 و30 درRSI دانست. 2) مشخّص کردن میزان قدرت روند: CMO همانند شاخص «فيلتر افقي ـ عمودي» میتواند در اندازهگیری میزان قدرت روند نیز به کار رود. به این ترتیب که هرچقدر CMO بالاتر باشد روند قویتر است. مقادیر پایین CMO نشانگر يك بازار بدون روند است. 3) واگرایی: واگرایی میان نمودار CMO و نمودار قیمت فرصت مناسبی برای معامله فراهم میآورد. سیگنال خرید زمانی است که یک واگرایی صعودی در نمودار CMO پدید آید و سیگنال فروش نیز زمانی صادر میشود که یک واگرایی نزولی درنمودار CMO پدیدار گردد. مانند سایر شاخصها، واگرايي معمولاً برای تشخیص بازگشت روند به کار میرود (این مورد را «چاند» در کتاب خود «معاملهگر تكنيكي نوین» مطرح نکردهاست.) 4) کاربردهای دیگر: در نمودار CMO میتوان از الگوهای تحلیل تکنیکال (مثلاً الگوی سر و شانهها و . )، نوسانهاي ناقص و خطوط حمايت و مقاومت نيز استفاده كرد. (براي توضيح بيشتر در اين زمينه به شاخص کاربرد اندیکاتور Momentum RSI مراجعه كنيد.) نوسان نماي تصوير(Projection Oscillator) معرّفي و تفسير نوساننماي تصوير توسّط «مل وايدنر» ابداع شد. این شاخص یکی از مشتقات نوارهاي تصوير به حساب میآيد. نوساننماي تصوير در واقع یک استوکاستیک است که بر مبنای شیب تنظیم شده است. این شاخص ارتباط میان قیمت فعلی و بیشترین و کمترین قیمت در دورهي مشخّصشده را نشان میدهد. نوساننماي استوكاستيك نیز همین عمل را انجام میدهد با این تفاوت که در نوساننماي تصوير نحوهي تنظیم بیشترین و کمترین قیمت در بالا و پایین نمودار به کمک شیب رگرسيون خطي انجام میگیرد. این نوع تنظیم سبب میشود که نوساننماي تصوير نسبت به حرکات کوتاهمدّت قیمت حساستر از نوساننماي استوكاستيك باشد. اگر بخواهیم از منظري دیگر این کاربرد اندیکاتور Momentum شاخص را بررسی کنیم میتوان گفت که نوساننماي تصوير نمایانگر مکان فعلی قیمت نسبت به نوارهاي تصوير است. به عبارت دیگر اگر نوساننماي تصوير مقدار 50 را نشان دهد، بیانگر آن است که قیمت فعلی دقیقاً وسط دو باند قرار گرفته است. نشان دادن مقدار 100 توسّط نوساننماي تصوير نمايانگر قرار گرفتن قیمت در تماس با باند بالایی است. در مقابل، مقدار صفرِ نوساننماي تصوير بیانکنندهي قرار گرفتن قیمت در تماس با باند پایینی است. سیگنالها نوساننماي تصوير را میتوان هم به عنوان ابزاری جهت معاملات کوتاهمدت و هم به عنوان ابزاری جهت معاملات میانمدت به کار برد. (بسته به دورهي زمانیای که از آن استفاده میشود.) چندین روش برای استفاده از نوساننماي تصوير وجود دارد: 1) مناطق اشباع خرید/ اشباع فروش: جهت مشخّص کردن مناطق اشباع خرید و اشباع فروش در این شاخص اعداد مشخّصی وجود ندارد. امّا معمولاً از اعداد 80 و 20 بهترتیب برای مشخّص کردن مناطق اشباع خرید و اشباع فروش استفاده میشود؛ بنابراین سیگنال خرید زمانی است که نوساننما خط 20 را در جهت صعودی قطع کند. (از پايين به بالا خط 20 را قطع كند.) به همین ترتیب سیگنال فروش زمانی است که نوساننما خط 80 را در جهت نزولی قطع کند. (از بالا به پايين خط 80 را قطع کند.) باز هم تأکید میکنیم که پیش از استفاده از سیگنالهای مناطق اشباع خرید/ اشباع فروش حتماً باید رونددار یا بدون روند بودن بازار مشخّص شود. اگر بازار بدون روند بود میتوان از سیگنالهای مناطق اشباع خرید / اشباع فروش استفاده کرد. امّا در صورتی که بازار رونددار باشد بهتر است از این سیگنالها استفاده نشود. 2) تقاطع: سیگنال خرید زمانی صادر میشود که نوساننما خط نقطهچین را از پايين به بالا قطع کند. به همین ترتیب سیگنال فروش زمانی است که نوساننما از بالای خط نقطهچین آن را قطع کند و به زیر آن برسد. 3) واگرایی: سیگنال خرید زمانی است که در نمودار شاخص، واگرایی صعودی نسبت به نمودار قیمت ظاهر گردد و سیگنال فروش زمانی است که در نمودار شاخص، واگرایی نزولی نسبت به نمودار قیمت ظاهر گردد

بهترین اندیکاتورها برای ترید روزانه و نوسان گیری + لیست کامل

برای آنکه بتوانید به‌ طرز معقولی ترید کنید، لازم است درک روشنی از کوین‌ها داشته باشید. برای فهم ارزش پایۀ ارزهای دیجیتال، می‌توانید از اندیکاتورهای ترید روزانه استفاده کنید. لازم نیست از مسائل فنی و پیچیدۀ مربوط به پروتکل‌ها و شرکت‌های ارزهای دیجیتال سر دربیاورید، بلکه صرفاً درک و دانشی حداقلی از بهترین اندیکاتور ها برای ترید روزانه کفایت می‌کند و می‌تواند سودتان را چند برابر سازد.

برای ورود به بحث اصلی، لازم است توضیح مختصری در مورد مفاهیم مقدماتی داشته باشیم.

ترید روزانه چیست؟

به عمل خرید و فروش دارایی‌های مالی مانند سهام یا ارزهای دیجیتال، ترید گفته می‌شود که به قصد کسب سود کوتاه‌مدت ظرف یک روز معاملاتی، انجام می‌شود. یکی از اهداف ترید روزانه، کسب سودی ناچیز در هر معامله و چند‌برابر کردن آن، به ‌مرور زمان است. تریدرهای روزانه، از یک سری استراتژی معاملاتی برای مضاعف ساختن سودهای خود استفاده می‌کنند: اسکالپینگ، معاملات رنج و معاملات پُربسامد.

اندیکاتور ترید روزانه چیست؟

معمولا تفاسیر گوناگونی از نمودار قیمت ارزهای دیجیتال وجود دارد. مثلاً ممکن است تریدرها، سطوح مقاومت و حمایت را در محدوده‌های متفاوتی تشخیص دهند. در این میان، اندیکاتور ترید روزانه، برای کاهش عدم اطمینان به کار می‌رود. این نوع اندیکاتورها، محاسباتی ریاضی هستند که برای تعیین خطوط نمودار و همچنین، شناسایی روند اصلی نمودار دارایی‌های مالی، مورد استفاده قرار می‌گیرند. اصطلاح «روزانه»، از این جهت به این اندیکاتورها اطلاق می‌شود که می‌توانند در کوتاه‌مدت و طی یک روز معاملاتی، به کار روند. در این مقاله، قصد داریم بهترین اندیکاتورها برای ترید روزانه را معرفی کنیم.

انواع اندیکاتورهای ترید روزانه

در یک تقسیم‌بندی کلی، می‌توان اندیکاتورها را به دو دسته تقسیم کرد:

• اندیکاتورهای پیش‌رو: احتمال حرکت بازگشتی قیمت یا تغییر روند را پیش از وقوع، نشان می‌دهند.
• اندیکاتورهای پیرو: احتمال تغییر روند و حرکت بازگشتی قیمت پس از وقوع را نشان می‌دهند.

1. اندیکاتور سوپرترند (SuperTrend)

سوپرترند، اندیکاتوری است شبیه به میانگین متحرک. این اندیکاتور قادر است روند حاکم بر بازار را شناسایی کند. سوپرترند، یکی از ساده‌ترین اندیکاتور‌هایی است که برای ترید روزانه به کار می‌رود و بر مبنای دو پارامتر استوار است: دوره (Period) و ضریب (Multiplier).

سوپرترند، بر اساس اندیکاتور میانگین محدوده واقعی (ATR) ساخته می‌شود، به نحوی که پارامتر پیش‌فرض روی 10 و ضریب روی 3 تنظیم می‌شود.

برای استفاده از این اندیکاتور، می‌توانید نمودار قیمت ارز دیجیتال دلخواه خود را باز کنید. سپس سوپرترند را الحاق کنید و تنظیمات را روی 10 و 3 قرار دهید. در هنگام استفاده از این اندیکاتور، از سفارش حد ضرر غافل نباشید. برای پوزیشن لانگ، حد ضرر را سمت راست خط سبزرنگ اندیکاتور و برای پوزیشن شورت نیز، حد ضرر را در پایان خط قرمز اندیکاتور جای‌گذاری کنید.

2. اندیکاتور حجم متوازن (On-Balance Volume)

اندیکاتور OBV به حجم معاملات مربوط است و با تفریق حجم معاملات در روزهای صعودی بازار از حجم معاملات روزهای نزولی، به دست می‌آید. در واقع این اندیکاتور، همان حجم معاملات است که با لحاظ‌کردن برخی جنبه‌ها برای استفاده بهتر در ترید روزانه، مهیا شده است. اهمیت OBV در این است که باید با قیمت همسو باشد، بنابراین در تشخیص روند بازار، بسیار کاربردی ظاهر می‌شود. اگر قیمت همسو با OBV تغییر نکند، به این معنی است که در آینده با آن همسو خواهد شد و این نکته‌ای بسیار مهم است.

3. اندیکاتور مومنتوم (Momentum)

اندیکاتور مومنتوم، نوعی نوسانگر است که می‌تواند تریدر را در تشخیص نواحی اشباع خرید و فروش، یاری کند. این اندیکاتور، از طریق اندازه‌گیری سرعت تغییر قیمت یا همان شتاب قیمت، به ترسیم خطوطی حول محور صفر می‌پردازد. RSI، یکی از اندیکاتورهای مومنتوم است که برای تعیین سقف و کف قیمت، به کار می‌رود و قدرت روند و همچنین احتمال بازگشت قیمت را آشکار می‌سازد. شاخص مومنتوم روزانه (Intraday Momentum Index)، مشابه RSI است و تغییرات قیمت را اندازه می‌گیرد. عدد این شاخص، بین 0 تا 100 نوسان می کند.

4. اندیکاتور نوسان (Volatility)

اندیکاتور ولاتیلیتی (Volatility) یا نوسان، یکی از بهترین اندیکاتور‌ها برای ترید روزانه است. این اندیکاتور، تغییرات قیمت را طی یک بازه زمانی انتخابی نشان می‌دهد و هر چه مقدارش بیشتر باشد، یعنی حرکات قیمتی نیز بیشتر است و این نیز، به معنی بالا‌بودن ریسکی است که تریدر باید در معاملات آتی‌، لحاظ کند. اگر قیمت در بازه زمانی کوتاهی به اوج و فرود جدیدی برسد، یعنی نوسان بالاست و اگر قیمت آهسته‌تر حرکت کند و بیشتر ثابت بماند، نوسان اندک است.

بهترین اندیکاتور برای ترید روزانه ارزهای دیجیتال

1. خط تراکم/توزیع (Accumulation/Distribution Line)

خط تراکم/توزیع، اندیکاتور محبوبی است که بر پایۀ حجم معاملات ساخته شده و جهت روند قیمت یک دارایی را بر اساس رابطه قیمت و حجم معاملات، تعیین می‌کند. اندیکاتور خط A/D، به بررسی این نکته می‌پردازد که یک ارز دیجیتال در حال انباشت و تراکم است یا توزیع. انباشت از سطوح خرید و توزیع از سطوح فروش یک دارایی، حکایت دارد. این اندیکاتور، یکی از بهترین اندیکاتورها برای ترید روزانه به شمار می‌آید و از آن برای تأیید روند و همچنین، تشخیص فشار خرید و فروش، استفاده می‌شود.

2. شاخص میانگین جهت‌دار (Average کاربرد اندیکاتور Momentum Directional Index)

شاخص میانگین جهت‌دار یا ADX، اندیکاتوری است که با استفاده از سه خط، قدرت و جهت روند حاکم بر سهم یا ارز دیجیتال را نشان می‌دهد. این اندیکاتور از سه خط ADX، + DI و DI – تشکیل شده است. اولی قدرت و دوتای دیگر، جهت را نشان می‌دهند. هنگامی که DI + بالاتر از DI – باشد، قیمت صعودی خواهد بود و برعکس. اگر مقدار ADX بیش از 25 باشد، قیمت دارای روند و اگر زیر 20 باشد، بدون روند خواهد بود.

3. اندیکاتور آرون (Aroon Indicator)

اندیکاتور آرون مانند اندیکاتور ADX، به تشخیص روند قیمت کمک می‌کند. با این تفاوت که ADX از 3 خط و آرون از 2 خط تشکیل می‌شود. هر دو اندیکاتور، حرکات صعودی و نزولی قیمت را نشان می‌دهند و روند را مشخص می‌سازند. اندیکاتور آرون، در حدفاصل 0 تا 100 نوسان می‌کند. دو خط تشکیل‌دهنده آرون، AroonUp و AroonDown هستند. خط AroonUp، با نمایاندن تعداد روزهایی که قیمت به اوج 25 روزه رسیده، روند صعودی را ارزیابی می‌کند. یعنی اگر قیمت یک ارز دیجیتال در حال حاضر در اوج قیمت 25 روزه باشد، در این صورت مقدار AroonUp آن، 100 خواهد بود.

سایر اندیکاتورهای ترید روزانه

میانگین متحرک (Moving Averages)

میانگین متحرک، ساده‌ترین اندیکاتوری است که می‌توان برای معاملات از آن استفاده کرد. این اندیکاتور، مبنای اصلی ساخت بسیاری از اندیکاتورهای دیگر است. اندیکاتور میانگین متحرک، نوسانات قیمت را هموار می‌کند و تشخیص روند کلی را آسان می‌سازد. این اندیکاتور، میانگین قیمت‌ را در بازه‌های زمانی مختلف (عمدتاً 10، 20، 50 و 100) حساب می‌کند. با استفاده از اندیکاتور میانگین متحرک، می‌توان نواحی بالقوه مقاومت و حمایت را شناسایی کرد و با توجه به تقاطع، استراتژی ورود و خروج را ترسیم کرد. میانگین متحرک، از بهترین اندیکاتورها برای ترید روزانه محسوب می‌شود.

شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index)

اندیکاتور شاخص قدرت نسبی یا همان RSI، نوسانگری است که تغییرات سرعت را اندازه‌گیری می‌کند. دامنه نوسان این اندیکاتور، بین 0 تا 100 است. در این اندیکاتور، شاخص بالای 70، سطح اشباع خرید و شاخص زیر 30 نیز، اشباع فروش را نشان می‌دهد. می‌توان با استفاده از RSI در ترید روزانه، به سیگنال خرید و فروش رسید. علاوه بر سیگنال خرید و فروش، این اندیکاتور تریدر را در تشخیص روند کلی بازار نیز یاری می‌کند و در واقع، انعکاسی از بازدهی یک سهم یا ارز دیجیتال خاص است.

میانگین محدوده واقعی (Average True Range)

اندیکاتور میانگین محدوده واقعی، ابزاری است که تلاطم و نوسان یک ارز دیجیتال را بررسی و کاربرد اندیکاتور Momentum اندازه‌گیری می‌کند. استفاده از ATR در ترکیب با سفارش حد ضرر، می‌تواند در ترید روزانه بسیار مفید واقع شود. این اندیکاتور، ورژن تکامل‌یافته‌تری از میانگین متحرک نمایی است و محدوده در آن، به قدر مطلق اختلاف میان بالاترین و پایین‌ترین سطح قیمت در یک بازه زمانی، اشاره دارد. هر چه اختلاف میان سطح بالا و پایین قیمت بیشتر باشد، نشان از نوسان بالای سهم یا ارز دیجیتال دارد و برعکس. ATR از بهترین اندیکاتورها برای ترید روزانه محسوب می‌شود.

اندیکاتور باند بولینگر (Bollinger Band)

اندیکاتور باند بولینگر، با استفاده از میانگین متحرک ساده، در حاشیۀ قیمت یک ارز دیجیتال نوارهایی ترسیم می‌کند که به بولینگر باند موسوم‌اند و وقتی از هم فاصله می‌گیرند، یعنی نوسان قیمت افزایش یافته است. هر چه قیمت به نوار بالا و پایین بیشتر نزدیک شود، به معنای اشباع خرید و فروش است.

شاخص کانال کالا (Commodity Channel Index)

شاخص کانال کالا یا به اختصار CCI، نوسانگری است که نواحی اشباع خرید و فروش را مشخص می‌سازد. این اندیکاتور، با نوسان بین دو سطح 100+ و 100–، قدرت روند را نشان می‌دهد. حرکت در قسمت مثبت نشانگر روند صعودی و حرکت در بخش منفی، نمایانگر روند نزولی است. هنگامی که نوسانگر از 100+ و 100– فراتر می‌رود، وارد منطقه اشباع خرید و فروش می‌شود. اگر CCI از 100+ رد شود و بازگردد، در واقع سیگنال فروش صادر کرده است.

نوسانگر استوکاستیک (Stochastic Oscillator)

نوسانگر استوکاستیک، با مقایسه قیمت پایانی یک ارز دیجیتال نسبت به دامنه قیمتی آن، نواحی اشباع خرید و فروش را نشان می‌دهد و سیگنال فراهم می‌کند. نوسانگر، بین مقادیر 0 تا 100 در نوسان است که شاخص بالای 80، نشانگر اشباع خرید و شاخص زیر 20، نمایانگر اشباع فروش است. اگر میان این اندیکاتور و قیمت، واگرایی رخ دهد، ممکن است نشان از بازگشت روند باشد.

سخن پایانی

هدف از معاملات روزانه، کسب سود در بازه یک‌روزه است که طبیعتاً، ملزومات ویژه‌ای می‌طلبد. استفاده از تحلیل تکنیکال و اندیکاتورهایی که در این مطلب به آنها اشاره شد، می‌تواند به تریدرها در رسیدن به این هدف، کمک زیادی کند. در این مقاله، تعدادی از بهترین اندیکاتورها برای ترید روزانه را معرفی کردیم که اکثراً با نشان‌ دادن روند کلی بازار و نواحی اشباع خرید و فروش، می‌توانند به کمک معامله‌گران برای ترید روزانه بیایند.

ترید بر اساس مومنتوم

مومنتوم در واقع چگونگی حرکت قیمت را تعریف می‌کند. تحلیل مومنتوم یکی از توانایی‌های بسیار مهمی است که هر تریدری باید بیاموزد.

در این مطلب می‌خواهیم ترید بر اساس مومنتوم را به شما معرفی کاربرد اندیکاتور Momentum کنیم. با طلاچارت همراه باشید…

مومنتوم چیست؟

در ابتدا باید معنا و مفهوم مومنتوم را درک کنیم. خیلی ساده است؛ مومنتوم به معنای قدرت روند است.

دو راه برای دیدن مومنتوم وجود دارد. راه اول این است که به قدرت روند کلی نگاه کنیم. زمانی که قیمت در یک روند قوی قرار دارد، تریدها می‌گویند که بازار دارای مومنتم صعودی یا نزولی است. زمانی که به لایه‌های ریزتر بازار می‌رویم و حتی زمانی که به یک کندل نگاه می‌کنیم نیز می‌بینیم که مومنتوم همچنان وجود دارد. یک کندل بزرگ بدون سایه معمولا به عنوان یک کندل با مومنتوم بالا در نظر گرفته می‌شود.

در ادامه سه مثال داریم:

• تصویر چپ: یک روند با مومنتوم صعودی قوی داریم که در سقف آن مومنتوم محو شده است (ضعیف‌تر شده است).
• تصویر وسط: یک چارت قیمت بدون مومنتوم. قیمت فقط بالا و پایین می‌رود بدون اینکه جهت یا قدرت خاصی داشته باشد.
• تصویر راست: در این بازار قیمت از یک مومنتوم صعودی قوی به یک مومنتوم نزولی قوی تغییر وضعیت داده است.

درک و دنبال کردن مومنتوم

به منظور درک و خواندن چارت مثل یک تریدر حرفه‌ای، بیاید مومنتوم را در طی یک روند و یک مکان چرخش بازار دنبال کنیم.

۱٫ابتدا ما در یک روند قوی هستیم و قیمت در نزدیکی باند خارجی اندیکاتور باند بولینگر قرار دارد. این فاز مومنتوم قوی است.

۲٫بعد از اولین موج روند، قیمت وارد یک فاز کاربرد اندیکاتور Momentum تثبیت معمولی (حرکات رنج) می‌شود. این یک رفتار عادی در طول روندهاست و قیمت معمولا در فازهای شبیه به امواج حرکت می‌کند.

۳٫در سقف‌ها قیمت به شکل قوی‌تری برگشت می‌کند. در اینجاست که ما یک حرکت قوی شامل سه کندل نزولی پیاپی مشاهده می‌کنیم. این اولین باری است که در طی یک مدت زمان طولانی قیمت مومنتوم نزولی قوی را نشان می‌دهد. این یک سیگنال قوی می‌باشد که به ما می‌گوید چیزی در حال تغییر است.

۴٫زمانی که قیمت کف قبلی را می‌شکند و کف پایین‌تر (Lower Low) ایجاد می‌کند، مومنتوم به طور کامل تغییر مسیر می‌دهد.

کندل‌ها و میکرو-مومنتوم

همانطور که در بالا گفتیم، باید مقایسه کنید و ببینید که چقدر کندل صعودی و چقدر کندل نزولی داریم و به چه میزانی قوی هستند. با استفاده از همین روش می‌توانید درک عمیقی از چارت‌های بازار بدست بیاورید. به هر حال این همان کاریست که اندیکاتورهایی مثل RSI و استوکاستیک نیز انجام می‌دهند.

در پایین یکی از تریدهای من را مشاهده می‌کنید. در این مثال می‌بینید که حرکت نزولی به خوبی در حال پیشروی است. در سمت چپ همین چارت می‌بینید که قیمت به شکل بسیار قدرتمند در حال صعود بوده است و فروشندگان هیچ شانسی برای پایین بردن قیمت نداشته‌اند. اما زمانی که قیمت به ناحیه آبی رنگ رسیده است، شرایط عوض شده و کندل‌های نزولی قوی‌تر و بلندتر شده‌اند.

حالا باید منتظر سایر سیگنال‌های استراتژی خود باشیم و در زمان مناسب معامله را اجرا کنیم. می‌بینید که قیمت به سرعت به حد سود ما رسیده است.

همانطور که مشاهده کردید، تحلیل مومنتوم یکی از بهترین راه‌ها برای بررسی چارت است و هر تریدری فارغ از روش معاملاتی خود باید از آن استفاده کند.

اندیکاتورها، انواع و کاربرد آنها‌

اندیکاتورها یکی از مهم‌ ترین و کاربردی‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال می‌باشند.

در تحلیل تکنیکال نمودار سهم دارای دو بعد قیمت و زمان است.

اندیکاتورها با اعمال عملیات ریاضی بر روی قیمت سهم و حجم معاملات اطلاعات مفیدی را برای پیش بینی قیمت آینده سهم و تایید روند به تحلیلگران ارائه می‌دهند.

بعضی از آنها فرمول ساده‌ای دارند مانند میانگین متحرک (Moving average) و بعضی فرمول پیچیده‌ای دارند مانند (stochastic)

کاربرد اندیکاتورها

۱ / پیش‌بینی (predict) : پیش‌بینی روند قبل از وقوع آن

۲ / هشدار (alert) : هشدار در زمان تغییر روند

۳ / تایید (confirm) : تایید روند فعلی سهم

اندیکاتورها را می‌توان به دو طریق دسته بندی کرد:

دسته اول : پیشرو و تاخیری

دسته دوم : روندها، اسیلاتورها، حجم، مومنتوم‌ها

(دسته اول)

پیشرو (Leading)

این اندیکاتورها می‌توانند ادامه یافتن یا تغییر یافتن یک روند را قبل از وقوع پیش‌بینی کنند.

(مانند اندیکاتور RSI , CCI, Stochastic, oscillator, Williams R% , OBV )

برای مثال اگر در اندیکاتور RSI یک قله را مشاهده کنیم، می‌توان حدس زد که در نمودار سهم نیز شاهد تشکیل قله و نزولی شدن سهم باشیم.

* البته باید در نظر داشت که هیچ گونه قطعیتی در استفاده از اندیکاتورها نیست و صرفا بر اساس وضعیت یک اندیکاتور نباید معامله‌ای انجام داد.

اندیکاتورهای پیشرو

تاخیری (Lagging)

این اندیکاتورها رفتار قیمت را دنبال می‌کنند و با تاخیر روند قیمتی را تایید می‌کنند و هیچ‌گونه پیش‌بینی نسبت به آینده نمی‌توانند داشته باشند.

(مانند اندیکاتور Moving average , MACD, Bollinger Bands )

اندیکاتورهای تأخیری

تفاوت‌های بین اندیکاتورهای پیشرو و تاخیری

– تصور بیشتر تحلیلگران این است که اندیکاتورهای پیشرو به دلیل این که ادامه یافتن یا تغییر یافتن یک روند را قبل از وقوع پیش‌بینی می‌کنند، ابزارهای بهتری هستند.

اما امکان تولید سیگنال اشتباه هم وجود دارد ، معامله‌گران باید با کسب تجربه بیشتر و تحلیل دقیق‌تر بتوانند این سیگنال‌های اشتباه را از درست تشخیص دهند.

-اندیکاتور تاخیری بیشتر توسط سرمایه‌گذاران بلندمدت برای تایید روند بکار می‌رود در صورتی که اندیکاتور پیشرو بیشتر توسط سرمایه‌گذاران کوتاه مدت برای پیش‌بینی روند کوتاه‌مدت استفاده می‌شود.

-در بازارهای رنج و خنثی بیشتر از اندیکاتورهای پیشرو استفاده می‌شود و در حرکت‌های رونددار بیشتر از اندیکاتورهای تاخیری استفاده می‌شود.

بهترین اندیکاتور در تحلیل تکنیکال چیست؟

اندیکاتوری که بتواند برای تمام شرایط مناسب باشد وجود ندارد، در واقع اندیکاتور کامل و بدون نقص وجود ندارد.

هر تحلیلگر باید با توجه به استراژی معاملاتی شخصی خودش و موقعیت نمودار سهم از ابزارهای مختلف برای تحلیل استفاده کند.

(دسته دوم)

روندها (Trends)

این اندیکاتورها روند بازار را نشان می‌دهند و می‌توان صعودی، نزولی یا خنثی بودن بازار را از روی این اندیکاتور متوجه شد.

در واقع این اندیکاتور جهت و قدرت روند بازار را اندازه‌گیری می‌کند.

(مانند اندیکاتور Moving average, Parabolic SAR )

اندیکاتور روند

اسیلاتورها یا نوسانگرها (Osillators)

به جهت روند توجه‌ای ندارند و فقط بر اساس حرکت قیمت نوسان می‌کنند.

با استفاده از اسیلاتورها می‌توان هیجان خریداران و فروشندگان را اندازه گرفت.

اسیلاتورها اندیکاتورهایی هستند که پیرامون یک خط یا بین دو سطح مشخص نوسان می‌کنند.

انواع اسیلاتورها

اسیلاتورهای مرکزی ( Center osillators) : بالا و پایین یک نقطه یا خط نوسان میکند و برای تشخیص قدرت روند بکار میرود.

در صورتی که این اندیکاتورها بالای خط مرکزی باشند، نشان از روند صعودی و در صورتی که پایین خط مرکزی باشند نشان از روند نزولی دارند.

اسیلاتور مرکزی

اسیلاتورهای نواری (Banded osillators) : بین دو سطح مشخص نوسان می‌کنند و برای تشخیص منطقه اشباع خرید و فروش از آن استفاده می‌کنند.

اسیلاتورهای نواری در بازارهای رنج بهتر عمل می‌کنند.

(مانند RSI و Stochastic, ATR)

اسیلاتور نواری

حجم (volume)

این اندیکاتورها حجم و ارزش معاملات را مورد بررسی قرار می‌دهند و از حجم معاملات به عنوان تایید جهت روند استفاده می‌کنند.

در بورس تهران یکی از فاکتورهای کلیدی حجم معاملات است.

افزایش حجم معاملات در روند صعودی نشان‌دهنده استحکام روند است و بالعکس.

اگر با افزایش قیمت، حجم معاملات افزایش نیابد ( حجم، صعود قیمت را تایید نکند) به آن واگرایی بین قیمت و حجم گفته می‌شود.

واگرایی بین صعود قیمت و حجم

مومنتوم (Momentum)

تغییرات حرکت در زمان یا همان شتاب حرکت را نشان می‌دهند.

هر چه تغییرات قیمت در واحد زمان بیشتر باشد (یعنی شیب خط روند بیشتر باشد)، شتاب حرکتی بیشتر است و این اندیکاتورها عدد بالاتری را نمایش می‌دهند.

(مانند اندیکاتور Momentum)

مومنتوم‌ها

اندیکاتور همگرایی-واگرایی میانگین متحرک – مکدی – در تحلیل تکنیکال چیست؟

اندیکاتور همگرایی-واگرایی میانگین متحرک – مکدی – در تحلیل تکنیکال چیست؟

اندیکاتور همگرایی و واگرایی میانگین متحرک – MACD (Moving Averages Convergence Divergence – MACD) یک اندیکاتور شتاب حرکات قیمت است که دنبال‌کنندهٔ روند بوده و از آن برای نمایش روابط بین دو میانگین متحرک یک سهم استفاده می‌شود.

اندیکاتور MACD با کسر میانگین متحرک نمایی 26 روزه (EMA) از میانگین متحرک نمایی 12 روزه محاسبه می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد میانگین متحرک می‌توانید از مطلب آموزشی «میانگین متحرک چیست؟» دیدن نمایید.

نتیجهٔ این محاسبات، خط MACD می‌باشد. یک میانگین متحرک نمایی 9 روزه از خط MACD به نام (خط سیگنال – signal line) شناخته می‌شود که در بالای خط MACD قرار می‌گیرد و به‌عنوان صادرکننده سیگنال‌های خریدوفروش عمل می‌کند.

معامله‌گران ممکن است زمانی که MACD به بالای خط سیگنال حرکت کند وارد معاملات خرید شده و زمانی که MACD به سطوح پایینی خط سیگنال حرکت کند وارد معاملات فروش شوند.

اندیکاتور همگرایی و واگرایی میانگین‌های متحرک را می‌توان به روش‌هایی گوناگونی تفسیر کرد اما معمول‌ترین روش‌های استفاده از این اندیکاتور شامل تقاطع‌ها (crossovers)، واگرایی‌ها (divergences) و صعود – نزول‌های شتاب‌دار (rapid rises/falls) است.

نکات کلیدی:

• اندیکاتور همگرایی و واگرایی میانگین‌های متحرک (MACD) از طریق کسر میانگین متحرک نمایی 26 روزه از میانگین متحرک نمایی 12 روزه به‌دست می‌آید.
• اندیکاتور MACD زمانی که به بالای خط سیگنال حرکت کند، سیگنال خرید و زمانی که به پایین خط سیگنال حرکت کند، سیگنال فروش صادر می‌کند.
• سرعت این تقاطع‌ها به‌عنوان خرید افراطی یا فروش افراطی در بازار، تفسیر می‌شوند.
• اندیکاتور MACD به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا درک بهتری از حرکات صعودی یا نزولی در بازار داشته باشند. این اندیکاتور همچنین می‌تواند در بررسی قدرت یا ضعف روند تغییرات قیمت به ما کمک کند.

فرمول MACD

MACD = میانگین متحرک نمایی 26 روزه – میانگین متحرک نمایی 12 روزه

MACD از کسر میانگین متحرک نمایی بلندمدت (26 روزه) از میانگین متحرک نمایی کوتاه‌مدت (12 روزه) محاسبه می‌شود.

یک میانگین متحرک نمایی (Exponential Moving Average – EMA) نوعی از میانگین‌های متحرک است کاربرد اندیکاتور Momentum که وزن و اهمیت بیشتری به اطلاعات و داده‌های اخیر قیمتی می‌دهد.

میانگین متحرک نمایی همچنین با نام میانگین متحرک وزن‌دار نمایی (exponentially weighted moving average) نیز شناخته می‌شود.

یک میانگین متحرک وزن‌دار نمایی در مقایسه با میانگین متحرک ساده (Simple Moving Average – SMA)، واکنش‌های بیشتری نسبت به تغییرات اخیر قیمتی نشان می‌دهد.

به یاد داشته باشید که میانگین متحرک ساده، وزن یکسانی به تمامی اطلاعات قیمتی در طول بازهٔ زمانی نسبت می‌دهد.

اندیکاتور MACD چه چیزی به شما می‌گوید؟

زمانی که میانگین متحرک نمایی 12 روزه (خط آبی در شکل زیر) بالای میانگین متحرک نمایی 26 روزه (قرمز) قرار می‌گیرد، اندیکاتور MACD دارای مقادیر مثبت و زمانی که میانگین متحرک نمایی 12 روزه پایین‌تر از میانگین متحرک نمایی 26 روزه قرار می‌گیرد، اندیکاتور MACD دارای مقادیر منفی خواهد بود.

هر چه فاصلهٔ MACD از خط پایه (صفر نمودار) بیشتر باشد – چه در بالای این خط و چه در پایین این خط – نشان می‌دهد که فاصلهٔ بین دو میانگین متحرک در حال افزایش می‌باشد.

در قسمت پایین نمودار، شما می‌توانید دو میانگین متحرک نمایی را ببینید و مطابقت آن‌ها با اندیکاتور MACD (خط آبی) و حرکات آن‌ها به سمت بالا و یا پایین خط پایه ( baseline – خط قرمز نقطه‌چین) را مشاهده کنید.

اندیکاتور MACD معمولاً با یک هیستوگرام (histogram) به‌نمایش گذاشته می‌شود. خطوطی که فاصلهٔ MACD و خط سیگنال را به‌نمایش می‌گذارند.

اگر MACD بالاتر از خط سیگنال کاربرد اندیکاتور Momentum قرار داشته باشد، این هیستوگرام‌ها در بالای خط پایه MACD قرار خواهند گرفت. اگر MACD زیر خط سیگنال قرار گرفته باشد، این هیستوگرام‌ها در پایین خط پایه MACD به نمایش گذاشته می‌شوند.

معامله‌گران از هیستوگرام‌های MACD برای بررسی شتاب حرکات قیمتی صعودی و یا نزولی – زمانی که میزان آن بالاست – استفاده می‌کنند.

مقایسهٔ اندیکاتور MACD و قدرت نسبی RSI

اندیکاتور شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index – RSI) جهت صدور سیگنال خرید افراطی (overbought) یا فروش افراطی (oversold) با توجه به سطوح اخیر قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اندیکاتور RSI یک نوسان‌گر است که میانگین افزایش و کاهش قیمت‌ها در یک بازهٔ زمانی را محاسبه می‌کند، بازهٔ زمانی پایه، 14 روز بوده و مقادیر موجود در این اندیکاتور، از صفر تا صد متغیرند.

اندیکاتور MACD روابط بین دو میانگین متحرک نمایی را می‌سنجد، در حالی که RSI به بررسی تغییرات قیمت با توجه به بیشترین و کمترین قیمت اخیر می‌پردازد.

این دو اندیکاتور معمولاً در کنار یکدیگر استفاده شده تا به تحلیل‌گر تصویری بهتر از بازار را ارائه کنند.

این اندیکاتورها هر دو شتاب حرکات قیمت (momentum) را در یک بازار بررسی می‌کنند، اما از آنجایی که فاکتورهای متفاوتی را اندازه‌گیری می‌کنند، در برخی مواقع سیگنال‌هایی عکس یکدیگر می‌دهند.

برای مثال ممکن است RSI برای یک دورهٔ زمانی بالاتر از سطح 70 قرار گرفته باشد و نشان‌دهندهٔ وضعیت خرید افراطی طولانی‌مدت با توجه به قیمت‌های اخیر باشد.

در حالی که در همان زمان، اندیکاتور MACD نشان‌دهندهٔ ادامهٔ رشد و افزایش شتاب حرکات قیمت در بازار باشد.

هر یک از این دو اندیکاتور می‌توانند سیگنالی در خصوص بازگشت احتمالی روند، با استفاده از واگرایی (divergence) صادر کند (در واگرایی، قیمت به حرکت خود به سمت بالا ادامه داده در حالی که اندیکاتور به سمت پایین حرکت می‌کند، و یا بالعکس)

محدودیت‌های استفاده از MACD

یکی از اصلی‌ترین مشکلات واگرایی‌ها این است که آن‌ها معمولاً سیگنال از یک بازگشت احتمالی قیمت می‌دهند اما درحقیقت هیچ‌گونه بازگشتی رخ نمی‌دهد – در این حالت یک هشدار اشتباه (false positive) تولید می‌کنند.

مشکل دیگر این است که واگرایی‌ها همهٔ بازگشت‌های قیمتی را پیش‌بینی نمی‌کند. به بیانی دیگر، آن‌ها سیگنال‌های بازگشت قیمتی‌ای را صادر می‌کنند که در واقع اتفاق نمی‌افتند و یا به موقع سیگنال‌های بازگشت واقعی را نمایش نمی‌دهند.

هشدار اشتباه واگرایی به این شکل، زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت یک دارایی به‌شکل افقی (sideways) حرکت کرده و برای مثال در یک رِنج قیمتی یا یک الگوی مثلث (triangle pattern) قرار بگیرد.

کاهش سرعت شتاب حرکات قیمت – چه در حرکات افقی و چه در حرکات روندی کند – باعث دور شدن اندیکاتور MACD از دو حد نهایی خود شده و آن ‌را به خط صفر نزدیک می‌کند، حتی زمانی که هیچ‌گونه بازگشت قیمتی واقعی وجود ندارد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد الگوی مثلث می‌توانید از مطلب آموزشی «الگوی مثلث در تحلیل تکنیکال چیست؟» دیدن نمایید.

مثال‌هایی از کاربرد اندیکاتور Momentum کاربرد اندیکاتور Momentum تقاطع‌های MACD

همان‌گونه که در نمودارهای زیر می‌بینید زمانی که MACD به پایین‌تر از خط سیگنال حرکت کند یک سیگنال نزولی داریم که به ما می‌گوید که فرصت فروش در بازار فرارسیده است.

به‌طور عکس، زمانی که MACD به سطوح بالایی خط سیگنال حرکت کند، اندیکاتور یک سیگنال صعودی می‌دهد و پیشنهاد می‌کند که احتمال یک حرکت صعودی در قیمت وجود دارد.

برخی معامله‌گران پیش از ورود به موقعیت معاملاتی برای تأییدیهٔ این تقاطع صبر می‌کنند. این کار باعث کاهش ریسک تقاطع‌های کاذب می‌شود، همچنین از ریسک ورود به معاملات زودهنگام جلوگیری می‌کند.

تقاطع‌ها زمانی اتکاپذیرتر می‌شوند که با روند قالب مطابقت داشته باشند. اگر MACD به سطح بالای خط سیگنال، پس از یک دورهٔ اصلاحی کوتاه‌مدت در روند بلندمدت صعودی حرکت کند، سیگنال صعودی صادرشده تأیید می‌شود.

اگر MACD به سطوح زیرین خط سیگنال، در طی یک روند نزولی قالب که در حال اصلاح است، حرکت کند، سیگنال نزولی صادرشده تأیید می‌شود.

مثال‌هایی از واگرایی‌ها

زمانی که اندیکاتور MACD نقاط سقف و یا کفی را تشکیل می‌دهد که با نقاط سقف و کف نمودار متفاوت است یک واگرایی رخ‌داده است.

یک واگرایی مثبت زمانی اتفاق می‌افتد که اندیکاتور MACD دو کف بالارونده ساخته در حالی که قیمت دو کف پایین‌رونده بسازد.

زمانی که روند طولانی‌مدت همچنان مثبت باشد، این سیگنال یک سیگنال صعودی معتبر است. برخی از معامله‌گران واگرایی‌های مثبت را – حتی زمانی که روند کلی منفی باشد – بررسی می‌کنند زیرا کاربرد اندیکاتور Momentum کاربرد اندیکاتور Momentum آن‌ها می‌توانند سیگنالی از یک تغییر روند باشند، با این وجود که این تکنیک در این حالت از اتکاپذیری کمتری برخوردار است.

زمانی که اندیکاتور MACD دو قلهٔ پایین‌رونده را بسازد – در حالی که قیمت دو قلهٔ بالارونده ساخته است – یک سیگنال نزولی صادرشده و از آن تحت عنوان واگرایی منفی (negative divergence) یاد می‌کنیم.

یک واگرایی منفی که در طی یک روند نزولی بلندمدت شکل می‌گیرد به‌عنوان تأییدیه‌ای در نظر گرفته می‌شود که می‌گوید احتمال ادامهٔ روند وجود دارد.

برخی از معامله‌گران به بررسی واگرایی‌های منفی در طی روند صعودی بلندمدت می‌پردازند زیرا آن‌ها این واگرایی‌ها را نشانه‌ای از تضعیف روند می‌دانند.

هر چند، این واگرایی نسبت به واگرایی که در یک روند نزولی شکل می‌گیرد از اعتبار کمتری برخوردار است.

مثال‌هایی از افزایش و یا کاهش‌های سریع

زمانی که اندیکاتور MACD به‌سرعت افزایش پیدا کرده و یا کاهش می‌یابد (میانگین متحرک کوتاه‌مدت از میانگین متحرک بلندمدت دور می‌شود)، سیگنالی صادر می‌کند که با توجه به آن متوجه می‌شویم که وضعیت خرید افراطی یا فروش افراطی به‌زودی به‌سطوحِ نرمال خود برمی‌گردد.

معامله‌گران معمولاً این تحلیل را با اندیکاتور شاخص قدرت نسبی (RSI) و یا دیگر اندیکاتورها به‌منظور کسب تأییدیه، ترکیب می‌کنند.

غیرمعمول نیست که سرمایه‌گذاران از هیستوگرام MACD به‌همان شکلی که از MACD استفاده می‌کنند، بهره ببرند.

تقاطع‌های مثبت یا منفی، واگرایی‌ها، افزایش یا کاهش‌های سریع نیز می‌توانند با استفاده از هیستوگرام‌ها نشان داده شوند.

پیش از تصمیم‌گیری در خصوص استفاده از هر یک از دو مورد فوق، مقداری تجربه مورد نیاز است زیرا زمان‌بندی سیگنال‌های صادره در MACD و هیستوگرام آن متفاوت می‌باشند.

اگر علاقه مند به یادگیری بیشتر در این حوزه هستید می‌توانید از نقشه راهنمای دیجی کوینر به نام «درخت یادگیری» دیدن نمایید که از نقطه ابتدایی تا انتهای مسیر را ریل گذاری کرده است.

شما با مطالعه درخت یادگیری تا حد مطلوبی دانش خود را افزایش داده‌اید اما برای حرفه ای شدن و انجام معاملات در این بازار نیاز به یک راهنمای مجرب و با تجربه دارید.

مجموعه دیجی کوینر بر آن است که با برگزاری کلاس‌های آموزشی تجریبات چند ساله خود را در اختیار هم وطنان عزیز قرار دهد تا در این بحران اقتصادی بتوانند در آمد دلاری کسب نمایند. (تاریخ برگزاری کلاس‌ها متعاقبا از طریق وب‌سایت اعلام خواهد شد.)

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.